जल प्रदूषण प्रकल्प
जल प्रदूषण एक महत्त्वपूर्ण पर्यावरणीय समस्या आहे. जल प्रदूषणामुळे पृथ्वीवरच्या सजीवांचा अस्तित्वास धोका निर्माण होऊ शकतो. पाणी हे पृथ्वीवरील जीवनाचे महत्त्वाचे अंग आहे, आणि त्याला ‘वैश्विक दावण’ (Universal Solvent) असे देखील म्हटले जाते. पाण्याने अनेक पदार्थांना आपलेसे करण्याची क्षमता असून यामुळे पाणी म्हणजे संजीवनीच आहे. मानव अन्नाशिवाय जगू शकतो, परंतु पाण्याशिवाय त्याचे जगणे शक्य नाही.
जल प्रदूषण प्रकल्पाची महत्त्वपूर्ण माहिती
या प्रकल्पाबाबत माहिती संकलित करण्यासाठी, मी तुरळक भागातील अनेक व्यक्तींना प्रश्नावली द्वारे विचारले. या प्रश्नावलीचा उद्देश जल प्रदूषणाच्या पातळीबाबत माहिती गोळा करणे हा होता. एकत्र केलेल्या माहितीचा आधार घेऊन, मी पर्यावरणाशी निगडित शैक्षणिक संकेतस्थळांचा वापर केला. या माध्यमातून प्रकल्पाबाबत अधिक माहिती मिळवण्यात यशस्वी झाले. सर्व संकलित माहितीची प्रभावशाली मांडणी करण्यात आली आहे आणि हे सर्व निरीक्षणे, विश्लेषण, आणि निष्कर्ष प्रकल्पात समाविष्ट करण्यात आले आहेत.
जल प्रदूषण प्रकल्प – जल प्रदूषणाची कारणे
१. नैसर्गिक कारणे
- १) अतिपाऊस
- २) सेंद्रीय पदार्थांचे विघटन
- ३) भूकंप
- ४) ज्वालामुखी
- ५) पूर
- ६) उल्कापात
- ७) वादळे वगैरे
वर उल्लेखित नैसर्गिक कारणे जल प्रदूषणाच्या समस्येत योगदान देतात. तथापि, मानवनिर्मित कारणे यामध्ये अधिक गंभीर असतात, ज्यामुळे जल प्रदूषणाचे प्रमाण वाढते.
२. मानवनिर्मित कारणे :
- १) मानवी वसाहतीतील दैनंदिन व्यवहार
- २) कारखानदारी / वाढते औद्योगिकरण
- ३) शेतीतील जंतूनाशकांच्या अतिरिक्त फवारणी / हरितक्रांती
- ४) रासायनिक खतांचा वापर
- ५) सागरी वाहतूक
- ६) प्लॅस्टिक व केरकचरा जलाशयात विसर्जन
जल प्रदूषणाचे नैसर्गिक कारणे
- १) अतिप्रमाणातील पाऊस : पाऊस जर खूपच जास्त झाला, तर जल प्रदूषण वाढते. नद्या त्यांच्या मर्यादेच्या पातळीपेक्षा वर जातात आणि जमिनीतले धूळ, घाण, कचरा पाण्यात मिसळत जातात.
- २) सेंद्रिय पदार्थाचे विघटन : विघटन एक महत्त्वाची नैसर्गिक प्रक्रिया आहे ज्यामुळे जीवाणू व विषाणूंची निर्मिती होते, ज्यामुळे जल प्रदूषण होते.
- ३) भूकंप : भूकंपामुळे जीवित नुकसान आणि पाण्यात प्रदूषण होण्याचा धोका वाढतो.
- ४) ज्वालामुखी : ज्वालामुखी विस्फोटामुळे विषारी रसायने जलात मिसळू शकतात, ज्यामुळे प्रदूषण होते.
- ५) पूर : अतिपावसाचा परिणाम म्हणून येणारा पूर जल प्रदूषणाला कारणीभूत ठरतो.
या लेखात जल प्रदूषणाच्या कारणांबाबत मुद्देसूद माहिती दिली गेली आहे. या प्रकल्पाची उपयुक्त माहिती तुमच्यासाठी उपयुक्त असेल अशी आशा आहे. PDF स्वरूपात अधिक माहिती हवे असल्यास येथे डाउनलोड करू शकता!